Jedz buraki na zdrowie, czyli Dzień Buraka z Naturhouse

Trochę informacji:

• burak uprawiany był już w Starożytności, zarówno dla walorów smakowych, ale także dla właściwości leczniczych
• burak jest rośliną dwuletnią, spożywany jest zarówno korzeń jak i młode liście
• wszystkie współczesne odmiany buraka pochodzą od jednego przodka – buraka dzikiego

Wartość odżywcza buraków i botwinki

Źródło: http://www.rozmiar.com/botwinka-kalorie-wlasciwosci-witaminy-wartosci-odzywcze.php oraz http://world-population.net/food/pl/2146

Betaina i betanina

Betaina - jest pochodną glicyny – najprostszego aminokwasu białkowego, wpisującego się do grona 20 standardowych aminokwasów proteinowych. Substancja ta występuje przede wszystkim w burakach .

Betanina – naturalny barwnik o zabarwieniu ciemno czerwonym, a nawet fioletowym. Wykorzystywany szeroko w przemyśle spożywczym w produkcji deserów, galaretek, lukrecji, napojów bezalkoholowych, a także w kosmetyce.

O wspaniałych właściwościach tych dwóch substancji możecie przeczytać tutaj: https://www.euroclinix.net/pl/blog/zdrowie-ogolne-odzywianie/buraki-wlasciwosci

Dlaczego to takie ważne by codzienna dieta była bogata w buraki:

• działanie anty kancerogenne – barwniki występujące w burakach stanowią istotny element walki z nowotworami, poprzez swoje intensywne inicjowanie pracy enzymów antyoksydacyjnych w komórkach rakowych. Co potwierdzają opublikowane w 2014 roku w "Journal of the Science of Food and Agriculture" badania polskich naukowców nad przeciwnowotworowym działaniem soku z buraków.
• oczyszczenie organizmu – poprzez bardzo szerokie spektrum właściwości warzywo to jest bardzo skutecznym instrumentem oczyszczającym organizm zarówno z wolnych rodników, bakterii, wirusów, zanieczyszczeń, metali ciężkich oraz zbędnych produktów przemiany materii. Wspomaga funkcjonowanie wątroby, pęcherzyka żółciowego oraz jelit minimalizując procesy gnilne.
• wsparcie dla układu nerwowego – burak może wykazywać działanie, kojące, relaksujące, wyciszające, może pomóc w poprawie pamięci i koncentracji, a nawet zniwelować problemy ze snem. Wszystko to za sprawą takich substancji jak lit, kwas foliowy, tryptofan. Dodatkowo betaina jest substancją wykorzystywaną w leczeniu depresji.
• regulacja popędu seksualnego - burak dzięki zawartości boru skutecznie wpływa na mechanizm popędu seksualnego, poprzez regulację produkcji hormonów
• pomoc w procesie odchudzania – poprzez działanie stymulujące spalanie tkanki tłuszczowej, zmniejszenie apetytu oraz poprawę i przyśpieszenie procesów trawiennych, a to wszystko za sprawą błonnika i betainy i betaniny.
• Prewencja demencji starczej - wraz z wiekiem odczuwalnie obniża się poziom ukrwienia mózgu, a co za tym idzie coraz gorsze utlenienie komórek mózgowych. Szczególnie wrażliwa na taki stan rzeczy jest istota biała umiejscowiona w płacie czołowym, przez co niedobór tlenu obniża funkcje poznawcze oraz prowadzi do zapoczątkowania demencji. Burak jako warzywo bogate w azotany pomaga niwelować zjawisko niedotlenienia. Wynika to z właściwości rozszerzających naczynia krwionośne, a więc poprawia przepływ tlenu do tkanek i narządów.
• działanie antybakteryjne – w tym przypadku główną rolę odgrywa betanina, która sprawnie i skutecznie przenika do wnętrza bakterii po czym ogranicza ich rozwój i rozmnażanie do minimum, wprowadzając bakterie w tzw. stan uśpienia. Ta niezwykła właściwość pozwala organizmowi przechylić szalę zwycięstwa na swoją stronę. Stwierdzono , że w celu prewencyjnego oczyszczania i ochrony jelit warto wzbogacić swój codzienny jadłospis w sok z buraka i jabłka. To niezwykłe połączenie oprócz właściwości bakteriostatycznych działa silnie oczyszczająco – dzięki pektynom.
• działanie przeciwmiażdżycowe - dzięki współpracy betainy barwnika wspomnianego wcześniej oraz kwasu foliowego buraki w korzystny sposób zmniejszają poziom wytwarzanej w organizmie homocysteiny. Jest to aminokwas, który powstaje w procesie przemian enzymatycznych i krąży w osoczu dążąc do ponownej przemiany. Jeżeli organizm ludzki jest ubogi w witaminy B12, B6 lub kwas foliowy homocysteina gromadzi się we krwi prowadząc do licznych zaburzeń organizmu. Na czele potencjalnych skutków znajduję się rozwój miażdżycy jako skutek długotrwałego zaburzenia krzepliwości krwi oraz uszkodzeń naczyń krwionośnych.

W naszej codziennej diecie produkty odpowiedzialne za nadmierny rozwój homocysteiny to przede wszystkim białka zwierzęce, dlatego też spożywanie buraków w różnych postaciach jest tak istotne dla utrzymania prawidłowego poziomu tego niebezpiecznego związku.

• silne działanie odkwaszające – pieczenie, zgaga, nadkwasota, osłabienie kośćca związane ze zbyt kwaśnym środowiskiem, dotyka często osoby jadające duże ilości białka zwierzęcego, słodyczy oraz produktów zbożowych. Warto zatem mieć na uwadze, że zbyt kwaśne środowisko to nie tylko problemy gastryczne i osteoporoza, ale także idealne środowisko rakotwórcze oraz degradacja komórek organizmu. Remedium tych dolegliwości okazuje się być burak, ponieważ charakteryzuję się działaniem silnie zasadotwórczym (alkalizującym), dzięki czemu wyrównuje wewnętrzną równowagę kwasowo - zasadową organizmu.
• wsparcie w nasileniach menopauzy – udowodniono, że warzywo to stanowi ogromne wsparcie dla kobiet w okresie menopauzalnym niwelując typowe objawy menopauzy jak uderzenia gorąca, systematyzują pracę serca, regulują ciśnienie krwi, a ponadto pomagają w prewencji osteoporozy, na którą są tak bardzo narażone kobiety w tym trudnym okresie.
• dla sportowców i osób aktywnych - azotany zawarte w burakach zwiększają sprawność oraz wydolność organizmu podczas aktywności fizycznej. Oczywiście efekt ten uzależniony jest od dawki azotanów. Odpowiednia dawka uzależniona jest od rodzaju wysiłku fizycznego oraz jego typu. Sok z buraka w wielu badaniach został jednak okrzyknięty „ naturalnym dopingiem dla sportowców”.
• walka z anemią – jak dowiodła nauka najlepszym roślinnym źródłem żelaza jest właśnie burak, wspomaga on bowiem produkcje krwinek czerwonych.
• ciąża, bądź niepłodność – szerokie spektrum pierwiastków takich jak : cynk, mangan i miedź normalizujących pracę gruczołów płciowych, oraz regulujący proces jajeczkowania (owulacji) co jest kluczowe w walce z niepłodnością.

Natomiast bogactwo kwasu foliowego oraz funkcje detoksykujące, czyli proces uwalniania organizmu od niekorzystnego wpływu wolnych rodników kwalifikuje buraki jako produkt niezbędny w diecie. Zarówno w czasie ciąży jako czynnik zdrowego rozwoju płodu oraz na pewien czas przed planowaną ciążą jako zdrowe, rozsądne i odpowiedzialne przygotowanie organizmu do tego stanu.

• problemy gastryczne oraz choroby przewodu pokarmowego - dzięki właściwościom regulującym trawienie, przyśpieszającym metabolizm, normalizującym procesy wypróżnień, a także silnie łagodzącym warzywo to jest szeroko stosowane w takich dolegliwościach jak owrzodzenia, stany zapalne, hemoroidy oraz zaparcia
• walka z nadciśnieniem – wysoka zawartość magnezu oraz potasu sprawia, że burak jest cennym produktem spożywczym zarówno w walce z nadciśnieniem jak i dobrym instrumentem w zapobieganiu rozwoju tej dolegliwości
• po zakrapianej imprezie – dzięki właściwościom oczyszczającym i detoksykującym burak zmniejsza skutki nadmiernego spożycia alkoholu, a ponadto usprawnia pracę wątroby oraz pęcherzyka żółciowego

Burak od kuchni

• Pierwiastki oraz związki betalainowe, w które obfituje burak są rozpuszczalne w wodzie dlatego też nie zaleca się ich gotowania, chyba że w zupie. Lepszą metodą jest pieczenie buraka w skórce w możliwie najkrótszym czasie i obieranie go bezpośrednio przed konsumpcją, jednak najlepszy i najbardziej wartościowy jest zdecydowanie sok z buraków. Aby nie utracić rubinowej barwy buraka a co za tym idzie betain i betanin zaleca się jego zakwaszenie. Sok z cytryny, ocet winny lub jabłkowy pomagają w utrzymaniu kwaśnego środowiska.
• Nie zaleca się spożywania buraków w postaci gotowanej osobom będącym na diecie, czy cukrzykom.
• Dobry burak powinien charakteryzować się cienką skórką, błyszczącym miąższem i jednolitą fakturą.
• Im mniejszy burak ( ok. 8cm) tym lepszy i soczystszy smak.
• Ze względu na walory smakowe polecane są takie odmiany jak: Czerwona Kula, Glob F1 i Burak Opolski.

UWAGA!

Nie zaleca się spożywania buraków w nadmiernej ilości osobom chorym na dnę moczanową, reumatyzm, czy kamice nerkową ze względu na dużą zawartość kwasu szczawiowego, który wiąże wapń w szczawiany wapnia. Największa ich ilość kumuluje się w liściach.

Grupa Olsztyńskich naukowców prowadzi badania mające wykazać jakie zależności, decydują o prozdrowotnym działaniu buraków, a dokładnie betalain. Miedzy innymi, w którym odcinku przewodu pokarmowego są wchłaniane, w jakiej formie występują w krwiobiegu oraz czy ich działanie jest uzależnione od czynników zewnętrznych.

Podsumowanie

Ten wspaniały rubinowy przysmak powinien jak najczęściej gościć na naszych stołach. Przemawia za nim nie tylko dostępność, cena, ale przede wszystkim dobrotliwe i zbawienne działanie na organizm ludzki.

Te i wiele innych drogocennych produktów pozwoli odkryć Ci "na nowo" dietetyk. Podpowie, jak odpowiednio zbilansować dietę, jakie formy przetworzenia są najefektywniejsze, dlaczego warto jeść dany produkt i przede wszystkim dostosuje jadłospis do Twoich indywidualnych potrzeb.

Jeżeli chcesz skorzystać z konsultacji z dietetykiem, zapraszamy na nasza stronę, gdzie możesz się umówić http://rezerwacje.naturhouse-polska.pl/?lokalizacja=skierniewice.senatorska lub pod numerem telefonu : 605 928 282.

Dietetyk Agnieszka Świderek
Marlena Świderek

Literatura:

1. Botwinka – kalorie, właściwości, witaminy, wartości odżywcze, 20.04.2016, http://www.rozmiar.com/botwinka-kalorie-wlasciwosci-witaminy-wartosci-odzywcze.php

2. Burak (raw), Warzywa i produkty roślinne, http://world-population.net/food/pl/2146

3. EuroClinix, Betaina i betanina – skarb buraków, 22.01.2016, https://www.euroclinix.net/pl/blog/zdrowie-ogolne-odzywianie/buraki-wlasciwosc

4. Właściwości antynowotworowe buraków, http://www.rakpiersi.pl/Wiadomosci,id,385.html

5. Iwona G. Burak - 10 właściwości, dla których TRZEBA je jeść, 8.07.2013, http://dobrzebozdrowo.blogspot.com/2013/07/burak-10-wlasciwosci-dla-ktorych-trzeba.html

6. Gazeta pacjenta, Antybakteryjna betanina, 20.08.2014, http://www.gazetapacjenta.pl/ziola-i- ziolka/antybakteryjna-betanina.html

7. mgr Ozga-Michalski E. Homocysteina sprawcą miażdżycy?, 2015, https://www.pfm.pl/baza_chorob/choroby-serca-i-krazenia/homocysteina-sprawca-miazdzycy/314

8. Bednarek - Tupikowska G. Tupikowski K. Homocysteina – niedoceniany czynnik ryzyka miażdżycy. Czy hormony płciowe wpływają na stężenie homocysteiny? , Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2004, tom 58

9. Malecka K. Buraki zapobiegają nowotworom i miażdżycy. Właściwości BETANINY i BETAINY w czerwonych burakach, http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/buraki-zapobiegaja-nowotworom-i-miazdzycy-wlasciwosci-betaniny-betainy_39041.html

10. Krupa I. Nowicka J. BURAKI: wartość odżywcza i właściwości lecznicze, http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/buraki-wartosc-odzywcza-i-wlasciwosci- lecznicze_33942.html

11. Buraki w sporcie, 2.10.2013, http://naukadlazdrowia.pl/buraki-sporcie

12. Pomorski B.Sok z buraka a tlenek azotu. Wpływ na wydolność fizyczną sportowców. 2.09.2015, http://www.wspolczesnadietetyka.pl/dietetyka-sportowa/sok-z-buraka-a-tlenek-azotu-wplyw-na-wydolnosc-fizyczna-sportowcow

13. Life, Czerwone buraki – ich uzdrawiająca moc poczujesz natychmiast, 4.11.2014, http://vrota.pl/2014/11/czerwone-buraki-ich-uzdrawiajaca-moc-poczujesz-natychmiast/

14. PAP, Olsztyn/ Naukowcy badają właściwości prozdrowotne buraków ćwikłowych, 1.12.2015, http://www.pap.pl/aktualnosci/swiat/news,439096,olsztyn-naukowcy-badaja-wlasciwosci-prozdrowotne-burakow-cwiklowych.html